خداوند را سپاس می گویم که من را یاری کرد این کتاب را به نگارش درآورم. در ادبیاتِ ما در باره ی عشق معنوی، معنویت عشق، عشق آسمانی، عشق روحانی و عشق انسان به انسان در قالب اشعار یا قصه ها سخن بسیار رفته است. با این حال به نظر من جای کتابی به نثر که نگره ای معنوی ـ فلسفی به عشق داشته باشد، خالی بود. هر چند اهتمامِ من برای نگارش این کتاب متضمنِ جامعیت و کامل بودن آن نیست، ولی وسوسه ی نوشتن آن هر چند به گونه ای ناقص رهایم نکرد. شاید برای خوانندگانی که با فلسفه آشنا هستند اصطلاح فلسفه ی معنوی عشق غریب بنماید. چرا که در چارچوبی کلاسیک، فلسفه با تعقل و تدبر در باره ی امور جهان سروکار دارد، و معنویت بنا به سابقه ی دیرینه اش با شهود، الهام و مکاشفه. با این حال من فکر می کنم ما می توانیم به گونه ای معنوی نیز بیندیشیم، و با نگرشی هرمنوتیک گوهر معنوی چیزی به نام عشق را روشن تر کنیم. بنابراین این کتاب نه مکتوبه ای کاملاً فلسفی است که با دلایل سرو کار داشته باشد، نه نگارشی کاملاً شهودی که هیچ دلیلی را بر نتابد. این کتابی است در تفسیر، و آن هم تعبیر شخصی من در باره ی عشق. در این تعبیر آن چه بیش از هر چیز مطمح نظر قرار گرفته است در نظر گرفتن عشق به منزله ی فرایندی تکاملی است. در واقع مرتبه ی نخست عشق هم چنان که پیداست آغازی دارد، ولی عشق از آن جا که با کمال شخصی و نفسانی آدمی مرتبط است، بی انتها و بی پایان است. در این فرایند نه عشق من به تویی مشخص نادیده گرفته شده است ـ بلکه بدان اهمیتی فراوان داده شده است ـ و نه عشق به توِ مطلق یا خداوند، که به نظر عده ای محال و ناممکن می نُماید. از این رو و به نظر برخی در این سیر عاشقانه شاید جهشی وجود داشته باشد، ولی آن چه واقعی تر است، همان چیزی است که می تواند طبیعی تر تلقی شود.
هر چند در بعضی موارد نثر کتاب دشوار می نُماید، اما چون کتاب دلالت بر واقعیت های نفسانی انسان دارد، و به ناگزیر توصیف این واقعیت نفسانی کاری سهل نیست، و گاه مؤلفی چون من با نبود واژگان و قِلَت کلمات در توصیف و تشریح پدیده ای عظیم چون عشق دست به گریبان است، از این رو در برخی موارد ناچار شده ام دشوارتر بنویسم. ولی تدقیق در مطالب و درون مایه ی کتاب می تواند خواننده را با فهمی باریک بینانه تر در باره ی عشق آشنا سازد ـ البته با پیشه کردن صبر و شکیبایی در خوانِش آن. واقف هستم که این کتاب شاید مکتوبه ای در طرح پرسش ها تلقی شود و نه پاسخ ها، ولی می تواند راهنمایی برای پی جویی پاسخ ها نیز باشد. امید دارم این کتاب برای یکایک خوانندگانش ارمغانی هر چند ناچیز داشته باشد، که این من را راضی و خشنود خواهد ساخت.
فهرست مطالب
مقدمه مؤلف
عشق پديده اي انسان شناختي
عشق، امنیت و آزادی
عشق يك امكان يا ضرورت
تعابيري درباره عشق
كودكي و بزرگسالي
يادگيري فقر و آمادگي براي مرگ
زوال ناپذيري معشوق
تو يعني آن سوي من
فراتر از محدوديت
احترام و پذيرش
شور نخستین
شور ، شهود و عقلانیت
دلباختگی آغازین
گزینش احساس
دل
عشق و نيروي آفرينندگي
عشق و حسادت
عشق و جنون
عشق غيرشخصي و عشق شخصي
عشق و بازتوليد معنا
عشق و منزلت
عشق و ضرورت
عشق و محدوديت هاي اولين و ثاني
اخلاق عشق و عشق اخلاقي
عشق و دريافت وجودي
عشق، هستي و نيستي
عشق، وجود و موجود
عشق و اميد
عشق ، زمان و مكان
عشق و حماسه
عشق و شناخت انفسي
عشق و دين
عشق و مرگ: تاب آوري و تجربه ي فناناپذيري
عشق و پذيرش رنج
عشق و درگيري
عشق و فراموشي
عشق و مصلوبيت
عشق و عدم تماميت
خصيصه شناسي رابطه ي عاشقانه با تو وتوها
عشق و تكليف
عشق و معنويت
عشق و رابطه عاشقانه
مدیریت رابطه عاشقانه
عشق، واقعيت و آفرينش واقعيت
عشق و روزه سكوت
خشونت عشق
سِنخ شناسي خشونت عشق
پرسش از عشق
عشق، تفسير و تأويل
عشق و ناحقيقت
عشق و متافيزيك
عشق و پرسش متافيزيك
عشق و نيستي
ديالكتيك عشق
زندگي عاشقانه
عشق و تَكلُف
عشق و تشديد و تقليل مرارت
عشق و ويران سازي
عشق و رابطه جنسي
فرایند عشق ورزیدن