قسمت دوم
مـرحله ي دهاني تقريباً تا دوسالگي را شامل مي شود. مرحله ي دهاني، مرحله ي وابستگي تام و تمام كودك به مادر است، و واكنش هاي مادردر اين باره نقش به سزايي دارد. در اين باره تا شش ماهگي كودك در دنيايي است كه نمي تواند بين خود و ديگري تمايزي قائل شود، به عبارتي همه چيز براي او يكپارچه است، و بين او و جهان هيچ افتراقي نيست. بنابراين كودك يك كُنش مهم دارد و آن مكيدن است. او به واسطه ي مكيدن بهترين لذت را تجربه مي كند، و گرسنگي موجب عذاب اش مي شود. بدين خاطر انسان در همان اوان كودكي با رنج آشنا مي شود؛ ماهيت اين رنج گُسستگي در مكيدن و گرسنه ماندن است؛ و لذت در اين باره يعني مكيدن و سير شدن. براي كودك مكيدن در مرتبه ي نخست يعني زنده ماندن، و در مرتبه ي دوم يعني لذت بردن. البته فعاليت خودشهوت گرايانه با مكيدن انگشت دست نيز حاصل مي شود، و شايد اين كُنش را بتوان نخستين طليعه ي خودارضايي يا از خودلذت بردن دانست. وقتي بزرگسالان چنين رفتاري را در كودك مشاهده مي كنند نمي توانند معناي نمادين آن را دريابند، ولي با توجه به نمادين شدن پديده هاي رواني مي توان به اين امر وقوف يافت كه كودك از خودش لذت مي برد و به ارضاي خودش مي پردازد.
سپس از شش ماهگي كودك وارد مرحله ي دوم دهاني مي شود؛ مرحله اي كه قادر به بازشناسي چهره ي مادر مي گردد و بدون او احساس غريبگي زيادي مي كند. در اين مرحله است كه كودك قادر به تمايز خود از ديگري يا جهان مي شود و چيزها براي او موجوديت پيدا مي كنند. در اين مرحله ما شاهد گاز گرفتن پستان مادر، چنگ انداختن به او مي شويم، واكنش هايي كه از سويي مُبين فاصله ي مادر از اوست، و از سوي ديگر بيانگر كشف دنياي بروني به شيوه ي خودش.
بنيادهاي وابستگي را بايد در مرحله ي دهاني جستجو كرد. در واقع در اين مرحله است كه كودك به تمامي وابسته است، ولي اخلال در اين وابستگي ممكن است براي او بسيار تنش زا باشد. به عبارتي رها كردن كودك از يك سو، و توجه افراطي به او مي تواند موجبات مشكلاتي در روابط بعدي اش شود. وقتي كودك رها مي شود، اضطراب جدايي را تجربه مي كند، و هنگامي كه بيش از حد به او توجه مي شود به يك چهره وابسته مي گردد و فارغ از كشف دنيا يا ديگران منفعل مي شود و اين انفعال ممكن است بعدها سرچشمه اي باشد براي رفتارهاي انفعالي ديگر. اضطراب جدايي از يك سو، و توجه افراطي از سوي ديگر مولد تجربه ي هراس، اضطراب و انفعال مي شود.